«Deal!». Αυτό το μικρό twitt με τα 4 γράμματα εμφανίστηκε στις 6:31 το πρωί της 21ης Ιουλίου στις οθόνες των κινητών συσκευών όλων των Ευρωπαίων που παρακολουθούσαν με αγωνία την σύνοδο κορυφής για το ταμείο ανάκαμψης.
Από τον λογαριασμό του στο twitter, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Charles Michel, έστειλε το μήνυμα της συμφωνίας μετά από 5 ημέρες δραματικών διαπραγματεύσεων που χρονικά είναι χωρίς άλλο προηγούμενο. Όλη η Ευρώπη περίμενε με αγωνία τα αποτελέσματα της συνόδου κορυφής, μια σύνοδος που πολλές φορές εν μέσω σκληρών διαπραγματεύσεων οδηγούνταν σε κατάρρευση.
Απειλές, υποχωρήσεις, αντιπροτάσεις αλλά και συμβιβασμοί οδήγησαν το πρωί της Δευτέρας σε μια συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027.
Την Δευτέρα συντάχθηκε και δόθηκε στην δημοσιότητα η συμπερασματική έκθεση EUCO 10/20 CO EUR 8 CONCL 4 με τις τελικές αποφάσεις της ιστορικής αυτής συμφωνίας για το ταμείο ανάκαμψης. Ιστορική γιατί αποτελεί ένα αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση μεγαλύτερης πολιτικής και οικονομικής ολοκλήρωσης της Ευρώπης. Η συμφωνία θα υποβληθεί προς ψήφιση και επικύρωση στο Ευρωκοινοβούλιο και στα επιμέρους κοινοβούλια των Ευρωπαϊκών κρατών.
Η συμφωνία αποτελεί το σχέδιο χρηματοδότησης των κρατών μελών για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας και βασίζεται σε δύο ξεχωριστούς πυλώνες. Το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο που αφορά την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού για την περίοδο 2021-2027 αλλά και το Ταμείο Ανάκαμψης που αποτελεί ξεχωριστό πυλώνα χρηματοδότησης και οικονομικής βοήθειας των κρατών.
Το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ (2021-2027) αποτελεί το σχέδιο ενίσχυσης του προϋπολογισμού της ΕΕ κατά 1,07 τρις ευρώ. Το Ταμείο Ανάκαμψης από την άλλη θα διαθέτει ένα αποθεματικό της τάξεως των 750 δις ευρώ για την οικονομική ανάκαμψη των κρατών που επλήγησαν από την πανδημία.
Η σημαντικότερη απόφαση από την συμφωνία ήταν ότι η χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης θα γίνει με έκδοση Ευρωπαϊκών ομολόγων που η λήξη τους δεν θα ξεπερνά το 2058. Για πρώτη φορά η ΕΕ ως μία κρατική οντότητα θα βγει στις χρηματαγορές και θα εκδώσει ομόλογα μακροπρόθεσμης διάρκειας για να χρηματοδοτήσει ανάγκες των μελών της.
Η συγκεκριμένη ενέργεια αποτελεί ένα πρώτο βήμα προς την δημοσιονομική και οικονομική ένωση αλλά και αμοιβαιοποίηση του χρέους των κρατών μελών.
Η ΕΕ πρόκειται να εξελιχθεί στον μεγαλύτερο εκδότη υπερεθνικού χρέους με τα 750 δις ευρώ που θα αναζητήσει. Εντός τριετίας, 2021-2023 θα εκδώσει από 263 δις ευρώ τον πρώτο και τον δεύτερο χρόνο και 225 δις ευρώ τον τρίτο χρόνο. Κάθε χρόνο η αποπληρωμή του αρχικού κεφαλαίου των δανείων δεν θα ξεπερνά τα 29 δις για να μην επιβαρυνθεί ο προϋπολογισμός της Ένωσης και κατά επέκταση τα βόρεια κράτη που έχουν σημαντικό ποσοστό συνεισφοράς σε αυτόν.
Κατ’ ουσία η Ένωση θα ζητήσει να αυξηθεί μόνο κατά 0,6% η συνεισφορά των κρατών στον προϋπολογισμό με σκοπό την εξόφληση του χρέους μέχρι το 2058 εάν και εφόσον χρειαστεί. Η Επιτροπή σε συνεργασία με το Οικονομικό Συμβούλιο θα προχωρήσει σε Ενεργητική Διαχείριση Διαθεσίμων με σκοπό την αποφυγή επιπλέον συνεισφορών από τα μέλη παρά μόνο αν είναι απολύτως αναγκαίο. Το επιτόκιο των ομολόγων υπολογίζεται στο 0,21%.
Το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δις ευρώ αποτελείται από 360 δις ευρώ πόρους για δάνεια και 390 δις ευρώ επιχορηγήσεις.
Η αντίδραση των «φειδωλών» κρατών, Αυστρία, Ολλανδία, Σουηδία και Δανία περιόρισε το ύψος των επιχορηγήσεων από τα 500 δις που ήταν η αρχική πρόταση της Επιτροπής στα 390 δις. Η βοήθεια προς τα κράτη μέλη θα απελευθερώνεται σύμφωνα με τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που θα καταρτίζουν και θα υποβάλλουν τα κράτη μέλη στην Επιτροπή.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αποφασίζει εντός δύο μηνών για την αποδέσμευση των ποσών μέσω κοινού για όλους συστήματος αξιολόγησης. Ταυτόχρονα θα απαιτείται και η σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου εντός 4 εβδομάδων εφόσον έχει απαντήσει θετικά η Επιτροπή. Τα χρήματα θα δίνονται με βάση συγκεκριμένους στόχους, ορόσημα και χρονοδιαγράμματα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ζητά και την σύμφωνη γνώμη της Οικονομικής Επιτροπής όπου σε περίπτωση που κάποιο κράτος μέλος διαφωνεί και δεν επιτρέπει την αποδέσμευση, θα παραπέμπεται το θέμα στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για να το υποβάλει στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αρχηγών κρατών. Αυτή η συνθήκη ήταν ζητούμενο από τα φειδωλά κράτη για να υπογράψουν την συμφωνία.
Το 70% των διαθεσίμων του Ταμείου Ανάκαμψης θα δοθούν την περίοδο 2021-2022 και 30% μέχρι το 2023. Επίσης δαπάνες που έχουν γίνει από τα κράτη εντός του 2020 για συγκεκριμένους σκοπούς υπάρχει δυνατότητα να περάσουν ως μέρος των δαπανών του Ταμείου Ανάκαμψης και να αποζημιωθούν από το 2021. Αυτό είναι θετικό για τα νότια κράτη που έχουν δαπανήσει μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού τους για την καταπολέμηση της πανδημίας.
Η χώρα μας υπολογίζεται ότι θα λάβει 19,5 δις ευρώ σε επιχορηγήσεις και 12 δις ευρώ σε δάνεια από το Ταμείο.
Επιπρόσθετα αναμένεται να λάβει 37-38 δις ευρώ του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου κατά την περίοδο 2021-2027. Σχεδόν το 1/3 των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων της επόμενης επταετίας και το μεγαλύτερο μέρος του Ταμείου Ανάκαμψης θα χρηματοδοτήσουν εθνικά σχέδια προσαρμοσμένα στις δύο νέες ευρωπαϊκές στρατηγικές προτεραιότητες, την Πράσινη Συμφωνία και τον ψηφιακό μετασχηματισμό.
Αποτελεί πρώτης τάξεως ευκαιρία για τη χώρα μας να βρεθεί στο τρένο της νέας βιομηχανικής επανάστασης που οδηγεί σε μηδενικές εκπομπές άνθρακα αλλά και σε μια ψηφιοποιημένη νέα πραγματικότητα.
Το όραμα την Ευρωπαϊκής ενότητας σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, είναι λιγότερο θολό μετά από αυτή τη σύνοδο. Απομένει στα κράτη μέλη να συντάξουν φιλόδοξα αλλά και εφαρμόσιμα σχέδια για την ευημερία όλων των Ευρωπαίων πολιτών.
Οι εξειδικευμένοι Σύμβουλοι επιχειρήσεων της Financial Factor Consulting με την πολυετή εμπειρία τους βρίσκονται πάντα δίπλα στην Ελληνική επιχείρηση υποστηρίζοντας την σε όλα της τα σχέδια, ανεξαρτήτως μεγέθους, είτε αφορούν την καθημερινότητα της είτε την Στρατηγική της στόχευση.
Επιμέλεια Δονάτος Ι. Πετράτος
Financial Factor Consulting
Τμήμα Αναλύσεων