Η ετήσια αναφορά της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Οικονομίας (Social Economy Europe) για την Κοινωνική Οικονομία του 2015 υποστηρίζει την δυναμικότητα αλλά και την μεγέθυνση του σχετικού τμήματος του παραγωγικού ιστού της Ευρώπης υποδηλώνοντας ότι το νέο αυτό υπόδειγμα άσκησης της επιχειρηματικής δράσης μέσα από τις κοινωνικές επιχειρήσεις μπορεί να αποτελέσει την ναυαρχίδα του σύγχρονου τρόπου παραγωγής.

Ήδη στον Ευρωπαϊκό χώρο δραστηριοποιούνται δύο εκατομμύρια επιχειρήσεις και οργανισμοί καταλαμβάνοντας έτσι το 10% του σχετικού συνόλου ενώ απασχολούνται πλέον των 14,5 εκατομμυρίων ανθρώπων που ισοδυναμεί με το 6,5% του εργατικού πληθυσμού της Ένωσης. Μία ακόμη σημαντική διάσταση του φαινομένου βρίσκεται στην αυξανόμενη απασχόληση που παρατηρείται έναντι του υπόλοιπου παραγωγικού κόσμου. Στα δύσκολα χρόνια μετά το 2008 καταγράφηκε αύξηση 3 εκατομμυρίων απασχολούμενου προσωπικού μέσα σε μια διετία.

Παρατηρώντας τις πρόσφατες τάσεις του 2015 σε χώρες της Ένωσης καταγράφεται ότι στη:

• Γαλλία η κοινωνική οικονομία αντιπροσώπευσε το 10,5% της απασχόλησης δηλαδή περίπου 2,37 εκατομμύρια απασχολούμενοι καταγράφοντας έναντι του προηγούμενου μεγέθους, αύξηση, της τάξεως των 500 χιλ. περίπου. Από το σύνολο των απασχολούμενων το 67,7% (1,6 εκ) είναι γυναίκες καθιερώνοντας έτσι το συγκεκριμένο τομέα ως το χώρο ανάδειξης των δεξιοτήτων του γυναικείου φύλου. Εντέλει σε όρους παραγόμενου εγχώριου προϊόντος καταλαμβάνει το 6% του Α.Εγχ.Π.
• Ισπανία η κοινωνική απασχόληση αριθμεί περισσοτέρους των 2,2 εκατομμυρίων απασχολούμενων δηλαδή το 12,5% του ενεργού της δυναμικού. Εδώ είναι μοιρασμένες οι θέσεις απασχόλησης μεταξύ των γυναικών και ανδρών (50%) αλλά είναι αξιοσημείωτο ότι το 47% είναι κάτω των 40 ετών. Η μικρή ηλικία αφενός μαρτυράει την άρνηση των νέων στο παραδοσιακό τρόπο παραγωγής αναζητώντας την κοινωνική ευαισθησία και αφετέρου της προσδίδει τον απαραίτητο εκείνον ενθουσιασμό προκειμένου να διαχυθεί σε όλη την οικονομική δομή της χώρας. Στην περίοδο του 2008-2015 η κοινωνική οικονομία πρόσθεσε περίπου 31.000 νέες επιχειρήσεις δημιουργώντας 210.000 νέες θέσεις εργασίας παράγοντας έτσι το 10% του εγχώριου προϊόντος.
• Ιταλία δραστηριοποιούνται 335.000 παραγωγικές μονάδες οι οποίες απασχολούν 2,2 εκατομμύρια ανθρώπους σημειώνοντας έτσι αύξηση 39,4% στη περίοδο 2006-2015. Η σημαντική διάχυση και στην Ιταλική οικονομία διαφαίνεται από την υψηλή συμμετοχή της κοινωνικής παραγωγής στο εγχώριο παραγόμενο προϊόν που μετρείται στα 200 δισεκατομμύρια ευρώ.
• Λουξεμβούργο των 562.958 κατοίκων η κοινωνική οικονομία απαριθμεί 33.490 σχετικές επιχειρήσεις απασχολώντας το 8% του εργατικού πληθυσμού καταγράφοντας έτσι διπλάσιο ποσοστό έναντι του 2000. Ακολουθώντας τη Γαλλική τάση το 75% των απασχολούμενων είναι γυναίκες.
• Περιοχή της Βαλλωνίας και των Βρυξελλών (δύο από τις τρείς ομόσπονδες περιοχές του Βελγίου) η κοινωνική απασχόληση καταγράφεται στο 12% της συνολικής απασχόληση ήτοι σε απόλυτους αριθμούς 245.943 θέσεις εργασίας. Και στις περιοχές αυτές το συντριπτικό φύλο είναι το γυναικείο με το σχετικό ποσοστό να ανέρχεται στο 71%.
• Κροατία, η πιο πρόσφατη χώρα της ΕΕ, αριθμεί 52.000 παραγωγικές μονάδες που ενεργούν στην κοινωνική οικονομία.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της κοινωνικής οικονομίας και πως διακρίνονται οι κοινωνικές επιχειρήσεις έναντι των παραδοσιακών μορφών παραγωγικής δράσης;

Η κοινωνική οικονομία συντίθεται από μικρό μεσαίες επιχειρήσεις μέχρι μεγάλους οργανισμούς και ξεδιπλώνουν την επιχειρηματική τους δράση σε κάθε τομέα της οικονομίας. Όλοι οι συμμετέχοντες μοιράζονται κοινές αξίες και χαρακτηριστικά που τους προσδίδουν τη μοναδική κοινωνική ταυτότητα:

• Προτεραιότητα των ατομικών και κοινωνικών στόχων έναντι του κεφαλαίου
• Εθελοντική και ανοικτή συμμετοχή
• Δημοκρατική διακυβέρνηση
• Ο συνδυασμός των συμφερόντων των μελών της κοινωνικής επιχείρησης ή/και των χρηστών με το κοινωνικό σύνολο
• Η προάσπιση και η έμπρακτη εφαρμογή της αρχής της αλληλεγγύης
• Αυτόνομη διοίκηση και ανεξαρτησία από τις Δημόσιες αρχές
• Επανεπένδυση του μεγαλύτερου ποσοστού των κερδών/πλεονάσματος που επιτυγχάνεται μέσα από την σχετική δράση προκειμένου αφενός να επιτευχθούν οι στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης και αφετέρου η εξυπηρέτηση των μελών και του κοινωνικού συνόλου.

Εντέλει η κοινωνική οικονομία προωθεί την ανθρώπινη διάσταση της παραγωγικής βάσης όπου η μεγιστοποίηση των κερδών δεν αποτελεί αυτοσκοπό του επιχειρείν. Στην κοινωνική παραγωγή τα σχετικά πλεονάσματα που δημιουργούνται αποτελούν το μέσο για:

• Τη δημιουργία και συντήρηση θέσεων ποιοτικής εργασίας
• Τη βιώσιμη ανάπτυξης της επιχείρησης ή του οργανισμού
• Την αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου μεταξύ των μελών και της κοινωνίας
• Την συνεισφορά στο γενικό καλό
• Τη δημιουργία καλύτερων συνθηκών διαβίωσης των ανθρώπων και των τοπικών κοινωνιών όπου δραστηριοποιούνται

Εν κατακλείδι η κοινωνική οικονομία αφουγκράζεται τις κοινωνικές ανάγκες και προσπαθεί να τις ικανοποιήσει μέσα από καινοτόμες προσπάθειες και ποιοτικές θέσεις εργασίας. Ενδιαφέρεται για την βιώσιμη μεγέθυνση και διαχέεται σε όλες τις μορφές των επιχειρήσεων προάγοντας την επιχειρηματικότητα, την κοινωνική ένταξη μέσω της εργασίας αποστρεφόμενοι τον κοινωνικό αποκλεισμό και συνεισφέροντας στη τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη (συγχρονισμός με τους σκοπούς της Ε.Ε.)

Επιμέλεια Δονάτος Ι. Πετράτος
Financial Factor Consulting
Τμήμα Αναλύσεων